Orpheus Magazine: OLA MAFAALANI, NINO HARATISCHWILI en Het Nationale Theater
Het Nationale Theater spint er garen bij. Toen het haar vroeg of ze tijd had om Phaedra in vlammen te regisseren, zei ze meteen ja. Niet alleen omdat het verhaal zo dicht bij haar staat, ook omdat ze het gezelschap geweldig vindt. Eerdere samenwerking met artistiek leider Eric de Vroedt in Melancholia beviel nogal. “Het is gewoon fijn werken met deze mensen.”
Met Mafaalani haalt Het Nationale Theater een van de meest eigenzinnige toneel- en operaregisseurs in huis. Niet voor niets wordt ze de ‘keizerin van fantasie’ genoemd, haar bewerkingen van klassiekers als Medea, A Midsummer Night Dream of De Zeven Hoofdzonden zijn doordrenkt van passie en bewustzijn. En of het nu opera of toneeluitvoeringen zijn, voor Mafaalani draait alles om bewustzijn. Het liefst zou ze de tijd twee uur stopzetten in theaters, om publiek uit te dagen stil te staan bij vragen over bestaan: waarom ben je op aarde en wat is er veranderd zodra je vertrekt?
Evenwicht
Schrijfster Nino Haratischwili maakte een hedendaagse interpretatie van de Griekse mythe, waarin menselijke vrijheid en maatschappelijke normen verweven zijn met politieke en religieuze intriges. Toen Ola deze bewerking in handen kreeg wist ze: helemaal niets meer aan doen! “Nino’s teksten zijn kort, grappig, heel precies en poëtisch. Het is alledaagse taal die binnenkomt. Ik vind haar fantastisch. Alleen zij is in staat een in zekere zin langdradig Grieks drama naar ons tempo te vertalen. Dat spannende evenwicht, tussen poëzie en tempo, kom je zelden tegen.”
Het verhaal van Phaedra – vrouw van Theseus – (gespeeld door Tamar van den Dop) blijft fier overeind: ze is het beu. Beu haar verlangens te verbergen, beu het rolletje van de geliefde koningin te spelen en in de schaduw van haar echtgenoot te leven. Haratischwili skipt stiefzoon Hippolytus en introduceert Persea (Yela de Koning), de aanstaande schoondochter. Deze jonge bruid to-be zet alles op z’n kop, heeft lak aan bestaande machtsstructuren. Door haar opent zich voor Phaedra een nieuw labyrint, ontwaakt ze uit een diepe, lange slaap. Ze wordt verliefd op Persea maar ook steeds stoutmoediger. Ze herinnert zich iemand die ze allang vergeten was: zichzelf! Uiteindelijk wordt haar zoektocht naar geluk een moordwapen in de handen van op macht beluste religieuze en politieke leiders. Met desastreuze gevolgen.
Met de cast is Ola Mafaalani meer dan gelukkig. Naast Tamar van den Dop en Yela de Koning zijn dat Rick Paul van Mulligen, Sander Plukaard, Yamill Jones en Gustav Borreman. “Fantastische acteurs! Hun engagement, het meedenken, het samen creëren; het is geweldig om te werken met een team als dit”, zegt ze. “Het resultaat zal er naar zijn. Of Phaedra in vlammen nu in een grote zaal of intiem theater staat, het zal overal goed zijn.”
Aan relevantie levert de klassieker over spanning tussen sociale norm en persoonlijke vrijheid niets in. Phaedra moet staande blijven in een maatschappij die door mannen is gebouwd, zij had daar niets over te zeggen. Die maatschappij, dat huis, vormt en misvormt zowel mannen als vrouwen.
“Vrouwenemancipatie kwam pas later, toen stond het huis er al. Voor haar was nog één kamertje over. Maar hoe zouden vrouwen het huis hebben gebouwd en ingericht als zij het voor het zeggen hadden gehad? Zouden ze het radicaal anders doen, sluiten ze compromissen? Zo’n thema is tijdloos, kijk maar hoe alles escaleert in onze tijd. Hoe onze maatschappij worstelt en democratieën op losse schroeven staan. Het radicaal anders doen vraagt om moed, Phaedra wordt uitgelachen en beschimpt als ze besluit het anders te doen en vol voor de liefde te gaan.”
Muziek speelt een grote rol, er wordt live gespeeld door het New European Ensemble. Die keuze maakte Mafaalani bewust. “Persea stond daar zo alleen. Krists Auznieks componeerde het werk, de vier strijkers van het ensemble klinken fenomenaal. In de muziek voel je de drive van Persea!”
Ben je straks getuige van het liefdesverhaal tussen Phaedra en Persea, dan hoopt de regisseur vurig dat het stuk gedachten aanjaagt. “Zou jij hetzelfde doen, ook al is al het andere comfortabeler? Zekerheden opgeven voelt als een soort vrije val. Maar weet je wat zo mooi is? Tijdens zo’n val spant het universum samen, ervaar je steun. Gaat het mis maar heb je er alles aan gedaan, dan kom je – soms met een kleine omweg – uiteindelijk toch dichter bij je werkelijke bestemming.”
UITGELICHT!
Nino Haratischwili (1983, Tbilisi) is auteur, toneelschrijver en regisseur. Ze schrijft zowel in het Duits als in het Georgisch. Haar familie-epos Het achtste leven (voor Brilka), in 25 talen uitgegeven, werd overladen met belangrijke literatuurprijzen. Haar roman De kat en de generaal prijkte eveneens op de shortlist van de Deutscher Buchpreis. Nino studeerde filmregie in Tbilisi en theaterregie in Hamburg en schreef zo’n 20 theaterstukken.
Orpheus Magazine
