Orpheus Magazine: Arno Bremers kostuumontwerper van Elisabeth

< Nieuws & Stories

“Kom maar naar mijn atelier” zei Arno Bremers toen we hem belden of hij ons wilde inwijden in het maken van de theaterkostuums voor Elisabeth. Je verwacht dan een atelier met kledingrekken, paspoppen, naaimachines, rekken met stoffen, kasten met garen en band, laden met knopen en versierselen. Zo’n ruimte had hij ook lange tijd, maar hij vond dat hij zijn werk ook wel in een kleinere bedrijfsruimte kon doen. In een voormalig schoolgebouw in het Amsterdamse Bos en Lommer treffen we hem in een bedrijfsunit van vijf bij drie meter. 

Lapjes, rollen, stoffen, linten

De bezoeker van zijn atelier krabt zich bij binnenkomst even achter de oren. Geen plek in deze kleine ruimte zonder lappen en rollen stof; willekeurig op stapeltjes of ergens tegenaan gezet. Voor het met plastic gedeeltelijk ondoorzichtig gemaakte raam een tafeltje met een kleine naaimachine, middenin een hoge tafel waarop hij zijn ontwerpen tekent en patronen maakt. En ter versiering her en der opgehangen posters van theaterproducties die hij aankleedde. Plien en Bianca, Hairspray uit 2009, Nijntje, De 3 Biggetjes. Een bescheiden selectie uit tientallen grote en kleine producties waaraan hij de afgelopen decennia werkte. Tegen de muren dozen van verhuisbedrijven met daarin spullen waarvan hij ook niet precies meer weet wat het is. Door de jaren heen verzameld op de Amsterdamse Noordermarkt en de Lapjesmarkt van Utrecht. Nog steeds neust hij daar rond zodra hij een nieuwe opdracht heeft en heeft nagedacht wat passend is en wat hij wil maken. Dan komt hij thuis met tassen vol stoffen, linten en biesjes, geeft ze soms in zijn badkuip nog het gewenste kleurtje en kleedt er een voorstelling mee aan. 

Creativiteit en improviseren

“De budgetten zijn hier niet zoals op Broadway, dus is het schipperen. Soms moet je dure stoffen inkopen; die haal ik vaak uit Duitsland. Maar je kunt ook slim inkopen bij de goedkopere kledingwinkels en die kleding dan aanpassen. Het hoeft niet allemaal duur en luxe. Met een beetje creativiteit en improviseren kom je een eind. Eigenlijk vind ik dat ook veel leuker, uitdagender. Wat overblijft gooi ik niet weg. Wie wat bewaart heeft wat. Want soms loop je alleen te redden wat er te redden valt en dan komt het ineens van pas.” Hij weet wat hij heeft en waar hij ongevéér moet zoeken in dat hokje met die trap naar een loft. Daar kan hij zijn kont helemaal niet keren. Maar, geeft hij toe als we hem vragen of de georganiseerde chaos hem niet onrustig maakt, ook hij heeft het de laatste jaren steeds minder helder in zijn hoofd waar hij hier dat ene lapje stof heeft liggen dat de naaister nodig heeft. “Ik moet hier nodig eens een dagje opruimen,” grinnikt hij. “Nou ja... dágje... eerder een week. Je ziet het: wat je straks bij Elisabeth op het podium ziet is één en al glitter en glamour, maar wat eraan voorafgaat is dat helemaal niet.” 

Online shoppen

Hij trekt een foeilelijke jurk van een hanger met een kleur die het in het midden houdt tussen blauw, paars en lila. “Ik kijk ook vaak of er online iets bruikbaars te krijgen is. Insignes, tiara’s, sieraden. Deze jurk bestelde ik via AliExpress. Op de foto’s zag het er aardig uit, maar toen ik de doos openmaakte dacht ik: ‘Rotzooi. Hier kan ik echt niks mee’. Eerst dacht ik dat we met wat knip en naaiwerk nog een aardige jurk voor een van de hofdames van Elisabeth konden maken. Maar nee. Maar er komt ooit een gelegenheid dat ik er iets mee kan.”

Vier maanden werk 

Hij begon in juni 2024 na te denken hoe hij Elisabeth (Pia Douwes), de jongere Elisabeth (Danique Dusée), keizer Franz-Joseph (Guido Gottenbos), Elisabeths schoonmoeder Sophie (Ann Van den Broeck), de Dood (Milan van Waardenburg) en de latere moordenaar van Elisabeth, de Italiaanse anarchist Luigi Lucheni (William Spaaij) en de hele hofhouding zou gaan aankleden. Vanaf november werkte hij fulltime vier maanden aan deze musical. “Ik lees altijd eerst het script. Dan ga ik uitgebreid met de regisseur praten. Wat heeft die voor ideeën, hoe ziet hij of zij het toneelbeeld? Kan ik mijn gang gaan of hebben ze het al helemaal vastgezet in hun hoofd en is er weinig ruimte voor frivoliteiten? Elisabeth draagt in deze musical een vogeljurk, symbool van haar drang naar vrijheid. Ik maakte er een waarvan ik dacht dat Frank Van Laecke, de regisseur, die te heftig zou vinden. Dat vond ie eerst ook, maar eenmaal op toneel werkte het perfect.” 

Lichtblauw, maar niet te helder 

“Je zit vaak vast aan de tijd waarin een stuk zich afspeelt en aan het oorspronkelijke concept, zoals bij deze musical. Dan kun je wat minder je eigen stempel op de kostuums drukken. Keizer Franz-Joseph droeg bij officiële gelegenheden altijd een blauw jasje met rode broek. Wist je dat Walt Disney zijn sprookjesprinsen ook in die kleuren afbeeldde? Dat baseerde hij op deze keizer. Zo staat hij op talrijke schilderijen. Ik kijk de kleding en de kleuren van historische figuren daar ook vaak van af.” Soms lukt het hem niet de juiste stof met de juiste kleur te vinden. Hij haalt een aantal staalkaarten uit een kast en toont een stukje stof. “Lichtblauw, maar niet te helder. Dat wilde ik hebben voor het jasje van onder meer Franz-Joseph.” 

Verfbadje 

Die kleur was nergens te krijgen. Wel iets dat er heel dicht tegenaan zat. “Ik wilde per se die lichtblauwe, maar niet te helder. Als ik iets zie op een schilderij of foto wil ik het hoe dan ook exact zo hebben. Dus verfde ik de stof een beetje bij in mijn eigen badkuip. Dezelfde badkuip waar ik ’s ochtends vaak instap om inspiratie op te doen.” Een schilderij van Franz-Joseph en Elisabeth kan ook belastend werken. Dat schept verwachtingspatronen, terwijl Arno in zijn ontwerpen toch graag iets ‘Arno Bremers’ wil aanbrengen. Daar komt nog bij: Elisabeth heeft een lange geschiedenis en er zijn door de decennia heen vele voorbeelden van kledij voorbij gekomen. 

Van een plaatje 

Yan Tax ontwierp de kostuums voor de eerste Nederlandse versie, die van 1999 tot en met 2001 door Joop van den Ende in het Scheveningse Circustheater werd gebracht. “Een geweldige ontwerper die indertijd schitterende kostuums voor deze musical heeft gemaakt”, zegt Arno over zijn collega. Hij haalt zijn schetsboek voor Elisabeth tevoorschijn. Daarin zit een afbeelding van een van de portretten die Franz Xaver Winterhalter van de Oostenrijkse keizerin schilderde. “De sterren op de jurk die ze hier aanheeft heeft Yan allemaal laten maken en ze er zelf opgenaaid. Spectaculair, echt. Want hij had slechts dat plaatje. De jurk is wit, dat is duidelijk, de vorm en de snit ook nog wel. Maar wat zijn de verhoudingen? Welke stof, waar plaats je die sterren precies op de stof om het origineel te benaderen? Ik koos, in verband met tijd en budget voor wat simpelere oplossingen. Deze Elisabeth is een stukje soberder dan de eerste. Maar zou ik het mooier hebben gekund als ik hetzelfde budget had gehad als Yan destijds? Ik betwijfel het zeer.”

Dikmaakpak 

De bel gaat. Richard Groenendijk meldt zich bij Arno om zich een dikmaakpak te laten aanmeten. Voor zijn rol als Edna Turnblad in de musical Hairspray. “Ik blijf nooit lang hangen bij een opdracht. Ik ga naar de première van het stuk dat ik aankleedde en ben eigenlijk alweer bezig met het volgende, Hairspray in dit geval.”  

Wie is Arno Bremers?

Arno Bremers (63) groeide op in Limburg en wist al heel jong dat hij iets met kleding wilde doen. Terwijl zijn klasgenoten in de vierde klas van de lagere school spreekbeurten hielden over hun hamster of hun hobby, kwam hij met ‘kleding in de zeventiende eeuw’. “Ik keek als kind ook ademloos naar Hollywoodfilms als My Fair Lady en The Sound of Music. En naar Sissi. Vanwege die glitter en glamour en de kleding. Ik heb als kind mijn vader eens woedend gemaakt toen ik drie rollen koperdraad uit zijn schuur had gebruikt om een ‘panier’ te maken, een hoepelrok.” Op de Utrechtse Hogeschool voor de Kunsten kwam hij er al snel achter dat modeontwerper niks voor hem zou zijn. “Ik kan niet in het wilde weg iets bedenken, ik moet de drager kennen, het karakter ervan, de omstandigheden en gelegenheden waarvoor ik het kledingstuk maak. En zo kwam ik terecht in het ontwerpen voor theaterproducties. Kleding voor één persoon, exact op maat en passend bij de sfeer op het toneel.” 

Pia Douwes ís Elisabeth 

Pia Douwes is vergroeid met de musical over de Oostenrijkse keizerin. Ze was Elisabeth in Wenen tussen 1992 en 1996, in 1999 opnieuw toen Joop van de Ende het stuk naar Nederland haalde, ze speelde haar in enkele Duitse producties en nu weer in deze nieuwe Nederlandse versie van Albert Verlinde Theater, onder regie van Frank Van Laecke. Elisabeth, de musical had al weinig overeenkomsten met de zoetsappige filmreeks Sissi met Romy Schneider, maar heeft daar nu helemaal niets meer van. Het is bij vlagen een duister verhaal over een doodongelukkige vrouw, die zich gevangene voelt van het Oostenrijkse hof en in een macabere dans is verwikkeld met de Dood. Het bekendste nummer van deze musical is Mijn leven is van mij. 

Meer stories