Orpheus Magazine: Ilse Warringa's 'De Ongeplukte Zusters van Almere County'

Orpheus Magazine > Orpheus Magazine: Ilse Warringa's 'De Ongeplukte Zusters van Almere County' 

Ze zit wat uit het zicht in een hoekje van een Amsterdams café in Oud West. In openbare gelegenheden als deze is Ilse Warringa zich bewust van de Juf Ank die nog in haar huist. Die op straat wordt herkend, aangestaard en nageroepen. Of nagezongen met haar ‘Hallo allemaal, wat fijn dat je er bent’.

Ze weet het: een ontmoeting met haar leidt onherroepelijk naar haar rol in De Luizenmoeder, de door haar en Jan Albert de Weerd bedachte tv-serie. Waarin de ‘foute’, politiek incorrecte en niet bepaald ‘woke’ uitspraken van de door haar gecreëerde personages op basisschool De Klimop miljoenen deden schateren. Ze vindt het ook wel logisch, het was twee seizoenen een ongekend succes en ze was in één klap een BN’er. De gelijknamige bioscoopfilm trok tijdens de coronapandemie bijna een half miljoen bezoekers. Als we Ilse Warringa (Dalfsen, 1975) in het café aantreffen achter een cappuccino havermelk, zijn we alweer vijf jaar verder. De NPO zond in het voorjaar CAST uit, een satirische komedieserie, die begint met een Me Too-schandaal op een castingbureau. Geschreven en geregisseerd door Ilse en Niek Barendsen.

“Als je me vraagt wat ik liever doe, acteren of schrijven, dan zeg ik: het laatste”. Ze zit midden in het schrijfproces van De Ongeplukte Zusters van Almere County. Een muzikale komedie, met Jane Austens boeken Sense and Sensibility en Pride and Prejudice als uitgangspunt. Komend seizoen in Orpheus!

Landhuizensfeer en kostuums

“We hebben lang nagedacht over de juiste titel voor een stuk dat een setting heeft in de negentiende eeuw, maar de tijdgeest van het heden. Met De Ongeplukte Zusters refereren we aan muurbloempjes die ‘geplukt’ willen worden. De vraag is natuurlijk; wachten deze zusjes daar rustig op of gaan ze zelf op zoek naar liefde. Het idee voor dit verhaal kwam tijdens een gesprek met Plien van Bennekom (van Plien & Bianca) en acteur Rop Verheijen. Die wilden wel eens een stuk spelen in een Engels landhuizensfeertje. Met weelderige kostuums. En daar was Bos Theaterproducties direct voor te porren.” Even voor de mensen die onbekend zijn met Jane Austen en haar boeken: vrees niet. Het oorspronkelijke verhaal gaat over drie zusters die met hun moeder van het landgoed worden verdreven waar ze opgroeiden en die in hun nieuwe omgeving en bescheiden stulpje de romantiek leren kennen. Maar Ilse heeft bij het schrijven van deze theaterversie haar eigen humoristische observaties van het gedrag van de hedendaagse homo sapiens er volop ‘ingefietst’.

Eisen aan de liefde

“Ik gebruik de taal en ik volg de scènes uit Jane Austens romans, maar ik verplaats het naar het heden. Nou ja, ik laat ook wel eens iemand uit de taal van die tijd springen door hem ‘what the fuck bedoel je nou?’ te laten zeggen. Daar heb ik dan schik in. Of ik laat Plien als één van de zussen tegen haar zus – die speel ik – zeggen: “Jij hebt een hele cynische levenshouding!” Heerlijk vind ik dat.” “Dit is een komedie waarin verstand en gevoel worden onderzocht. De balans daarin lijkt in onze tijd soms zoek. Het verstand van de mens lijkt het hart te hebben verdrongen. De ratio overheerst de intuïtie. Ook in de liefde. Het is ongelooflijk hoeveel eisen mensen aan de liefde stellen, aan waar een partner allemaal aan moet voldoen en welke regels er gelden. Dat begint kennelijk al bij de jeugd. Mijn zoon van achttien vertelde dat hij niet verliefd kan worden op een meisje van vijftien, want dan zou hij meteen een ‘pedo’ zijn. Zomaar flirten kan niet meer, de spanning moet altijd ‘leuk’ en er moet altijd gelijkwaardigheid zijn. Mensen zijn voorzichtig geworden met hartstocht en passie. Maar dan denk ik: liefde is toch ook risico’s nemen, liefde is frictie accepteren? Mag het niet meer iets onbenoembaars zijn waarom je op iemand valt?”

Toxic

De rollen van de drie zusters worden gespeeld door Plien van Bennekom (de verstandige en oudste) Ilse zelf (de gevoelige) en Wart Kamps (de jongste). Ilse: “Die laatste denkt in mijn versie alleen maar aan seks en feesten. En ze valt op ‘toxic’ mannen. Voor het gevaar en de opwinding. Ik kwam er op toen diezelfde zoon van mij thuiskwam met het verhaal dat een meisje tegen hem had gezegd dat hij wel lief en knap was, maar niet ‘toxic’ (giftig) genoeg om op te vallen. En dat ze daarom koos voor een andere jongen. Met borderline. Zie je? Ik hoef nooit te zoeken naar doorgeslagen uitingen van de tijdgeest.” De andere rollen in De Ongeplukte Zusters worden gespeeld door Rop Verheijen en Bart Rijnink. “Wart en Rop spelen daarnaast beiden nog wat andere rollen, die ik erin schrijf omdat we dan lekker een loopje kunnen nemen met een thema als ‘consent’, waarover het nu zoveel gaat. Dus laat ik een ‘systemisch coach’ opdraven. Ja, die bestaan, mijn man is zo’n coach. Hij onderzoekt systemen binnen bedrijven en in relaties; hij doet ook ‘familieopstellingen’ om te achterhalen waar en waarom iemand steeds tegen dezelfde dingen aanloopt. En er duikt een ‘intimiteitscoördinator’ op met een diploma ‘sociale hygiëne’.”

Jeuk van de morele meetlat

“We leven in een tijd waarin humor en satire worden gewikt en gewogen op ‘correctheid’. Ik ben daar nooit zo mee bezig als ik schrijf. Van mensen die anderen voortdurend de maat nemen omdat ze zelf menen aan de juiste kant van de morele meetlat te staan, te graag willen laten zien dat ze ‘deugen’ en daarin doorslaan, krijg ik een beetje jeuk. Deze tijd heeft wat mij betreft ironie en satire nodig die te vastomlijnde denkbeelden wat kunnen relativeren. Je kunt als schrijver best ver gaan als je het gedrag van mensen op de korrel neemt. Mensen zijn niet alleen maar rotzakken, geen klootzakken. Juf Ank was ook geen rotwijf, ze was alleen rigide in haar denken en gedrag. Daardoor zei ze dingen die we niet meer oké vinden. Ik heb altijd enorm veel lol in het beschrijven van menselijk gedrag. Ik moet de bedoeling achter mijn soort humor soms wel bevechten. Het toneel is een uitgelezen plek voor satire. Je kunt er, met nuances en compassie gespeeld, iets mee blootleggen dat iedereen herkent.

Meer stories