Orpheus Magazine: DE STAMHOUDER, bestseller op het toneel
Willem, er is een boek, er is een serie... wat voegt een theaterversie daaraan toe?
“Ja, die vraag is logisch. Net als: wéér die oorlog? Maar die blijkt nog voortdurend nieuwe verhalen in petto te hebben die verteld moeten worden. De Stamhouder legt bloot hoe deze oorlog en de keuzes die hierin zijn gemaakt, nog generaties lang doorwoekeren.”
Waar komt het accent in de theaterversie te liggen?
“Deze familiegeschiedenis kun je op vele manieren vertellen. Münninghoff vertelt namelijk gigantisch veel, slaat vaak zijwegen in en het verhaal speelt zich af voor, tijdens en na de turbulente Tweede Wereldoorlog. Het boek uit 2014 vertelt het grote verhaal en waaiert daarbij alle kanten uit. De tv-serie koos enkele van deze verhaallijnen, terwijl het toneelstuk juist inzoomt op het persoonlijke. In het theater maak je het kleine invoelbaar. Ik heb al een eerste versie van het script van Koen Tachelet gelezen, en dat belooft veel. Alle kunstuitingen vertellen ieder op hun eigen manier hetzelfde verhaal.”
Je hebt zelf een sterk gevoel bij het verhaal van De Stamhouder. Je maakte eerder een voorstelling over je Russische oma.
“Ja. Die kwam voort uit mijn podcast Baba, waarin ik het verhaal vertel van mijn oma uit Odessa, het huidige Oekraïne. Zij ontmoette daar in 1942 een Nederlandse man, die datzelfde jaar terugkeerde naar Nederland. Begin 1944 ziet ze een kans om op een Duitse trein te stappen richting het westen. Pas na zes maanden komt zij helemaal in haar eentje aan in Nederland. Dankzij haar ben ik hier geboren. Mijn oma heeft zich als vreemdeling in een totaal nieuw land weten te wortelen. Wij hebben echt geen idee wat een opoffering dat moet zijn geweest.”
Dan raakt het verleden toch ook weer onze tijd.
“Zeker. Vluchtelingen die hun plek vinden, ondanks alles, zijn van alle tijden.”
Is deze rol op je lijf geschreven?
“Het liefst speel ik personages die ver van mezelf staan. Daarin verdiep ik me natuurlijk wel altijd grondig. Ik ben de hele dag immers al mezelf. Ik weet alleen niet of ik dat in deze rol ook kan. Münninghoff zoekt in het verhaal zijn eigen wortels, het boek is zowel geschiedschrijving als traumaverwerking.”
De Stamhouder, het verhaal
Journalist Alexander Münninghoff (1944- 2020) volgt in De Stamhouder het spoor terug van zijn vader Frans, zoon van een rijke industrieel die fortuin maakte in Letland. Frans wordt in de jaren dertig naar een internaat in Brabant gestuurd. Als de Duitsers Nederland binnenvallen meldt hij zich bij de Waffen-SS om de bolsjewieken uit ‘zijn’ Letland te verjagen. Tijdens de oorlog is Alexander in 1944 geboren in Posen, het latere Poznan´, Polen. Na de oorlog vestigt Frans zich met zijn gezin in Nederland, waar de familie alles in het werk stelt om zijn verleden te verzwijgen en de gevolgen van zijn keuzes af te kopen. De theaterbewerking opent met de jonge Alexander, die een SS-helm op zolder vindt en daarmee de kamer binnenloopt. Er ontstaat grote paniek in de familie.
Orpheus Magazine
