Orpheus Magazine: Anne-Wil Blankers en Huub Stapel: grootheden uit het theater
Orpheus Magazine > Orpheus Magazine: Anne-Wil Blankers en Huub Stapel: grootheden uit het theater
De begroeting in de artiestenfoyer is enthousiast. Van goede vrienden die elkaar een tijd niet hebben gezien en gesproken. Het is een uur voor aanvang van de matinee van Alleen Familie van Huub Stapel. Anne-Wil Blankers komt kijken in de Haagse Koninklijke Schouwburg. Het theater waarvan ze elk hoekje kent en waarin ze met alle egards wordt ontvangen. Dit was de thuishaven van De Haagse Comedy, waarvan ze vijfentwintig jaar deel uitmaakte. Het was de uitvalsbasis tot het gezelschap in 1988 werd opgeheven. Natuurlijk, het eerbiedwaardige theater is in de loop der jaren aangepast aan de eisen van de tijd en van een publiek dat meer comfort en gemak wenst. Maar de grandeur van de grote zaal is gebleven, evenals het doolhof aan gangen en kleedkamers achter het toneel. Op het eerste gezicht lijken alleen de stoelen en de tafels en de kleur van de muren van het artiestencafé niet meer dezelfde te zijn. De ‘grande dame van het Nederlandse toneel’ – zelf zegt deze eretitel haar weinig – loopt er de houten trappen en trapjes op en meldt dat ze nog van hetzelfde donkerbruine hout zijn. Met dezelfde sporen van slijtage van al die artiesten die op weg waren van kleedkamer naar toneel en terug.
Verborgen verleden
82 is ze inmiddels. Huub Stapel is 68, een ‘broekie’ zegt hijzelf. Beiden zijn dit seizoen in Orpheus te zien. Huub met Alleen Familie, zijn warme persoonlijke verhaal over zijn ouders, zijn jeugd in zijn dorp Tegelen en het leven erna. Gebaseerd op zijn deelname aan het tv-programma Verborgen Verleden, waarin inderdaad een pijnlijk stukje verleden van zijn vader tevoorschijn kwam. In het Nationaal Archief kreeg hij het inschrijvingsformulier van de NSB van zijn vader onder ogen. Daar was thuis in Tegelen nooit over gepraat. Zijn geweldige en liefhebbende vader dreigde van zijn voetstuk te vallen. Maar later hoorde hij van een nicht dat vader zich nogal naïef had aangemeld, omdat hij verliefd werd op de dochter van een lokale NSB-leider. Die man had ook een amusementsorkest waar Huubs vader graag bij wilde. Dat mocht, maar dan moest hij wel lid van de NSB worden. Nog geen jaar later keerde hij zich ervan af, en sloot zich aan bij het Limburgs verzet. Maar zijn korte NSB-verleden bleef hem nog jaren achtervolgen. De tante van Huub, die was gedwongen een Duitse soldaat kost en inwoning te verlenen, werd na de bevrijding op straat kaalgeschoren. Alleen Familie is ‘toneel-cabaret’ over armoede, recht en onrecht, de geschiedenis, wie goed was en wie fout.
Fokker Blankers Tol
Anne-Wil speelt in het toneelstuk Fokker Blankers Tol. Met Renée Fokker en Henriëtte Tol aan haar zijde. Twee zussen en hun oude moeder treffen elkaar op een kruispunt van hun levens. Tol heeft de boel opgelicht en is gesnapt voordat ze het op kon lossen. Fokker is ziek, terwijl haar lichaam altijd haar anker en haar kapitaal was. Blankers heeft tot voor kort als een keizerin haar bedrijf geleid, maar raakt nu langzaam haar greep op de dingen kwijt. Er komen oude koeien uit de sloot en lijken uit de kast. “Het is de eerste keer in mijn carrière dat ik een rol heb aangenomen zonder het script van het stuk te kennen. Dat is omdat ik al vijfentwintig jaar bij dezelfde producent zit die mijn vertrouwen nog nooit heeft beschaamd. En omdat de schrijfster van het stuk Marijke Schermer is. Ik heb eerder werk van haar gezien en een van haar boeken gelezen en dat beviel me zeer.”
Huilen
Ze voorspelde het al: zet haar samen met Huub Stapel aan een tafel en je bent zo twee uur verder. Maar over een uur moet Huub op, samen met zijn twee muzikanten. “Ik heb nooit uren concentratie nodig. Een kwartier voor tijd kleed ik me om en ik stap het toneel op,” meldt hij als we hem bezorgd vragen of we de tijd in de gaten moeten houden. Ze gaan ver terug en hebben heel veel herinneringen aan de stukken, series en films waarin ze speelden. Aan de regisseurs met wie ze werkten en de tegenspelers, waarvan er een flink aantal niet meer onder ons is. “Wij ontmoetten elkaar voor het eerst tijdens een eerste repetitie van de tv-serie De Weg, geschreven door Willy van Hemert. Het was bij hem thuis,” herinnert Huub zich. “Ik zat nog op de Toneelschool. Sjoerd Pleijsier had de hoofdrol, Willem Nijholt en André van den Heuvel speelden ook mee. En Anne-Wil dus. Van Hemert las voor uit eigen werk en begon ineens hartverscheurend te huilen. We wisten niet waar we kijken moesten en toen kreeg ik oogcontact met Anne-Wil. Ik moest een zakdoek in mijn mond proppen om niet in lachen uit te barsten.”
Nog nooit samen op de planken
Hoe lang ze elkaar ook al kennen, nooit kwam het tot een gezamenlijk project. Huub: “Wij zijn elkaar bijzonder toegenegen. Wij hebben in de afgelopen tientallen jaren ook wel honderdduizend plannen gehad om samen het toneel op te gaan, maar ’t is er nooit van gekomen. Ja, eigenlijk is dat wel jammer, eigenlijk moeten we er maar weer eens over gaan nadenken.” Anne-Wil: “Ja..., als er iets voor ons geschreven wordt dat ons past, dan gaan we het doen.”
Vaardigheden en techniek
Net als Huub nu met Alleen Familie in zijn verleden duikt, doet Anne-Wil dat al tientallen jaren tijdens haar theaterlezingen overal in het land. Waarin ze vertelt over haar inmiddels zestigjarige carrière op de planken. Waar ze de mooiste rollen speelde die er waren, in de grootste stukken van de bekendste toneelschrijvers uit verleden en heden. Waarin ze twee keer de Theo d’Or toneelprijs en de Theo Mann-Bouwmeesterring won. Een onvergetelijke koningin Wilhelmina speelde in Wilhelmina, Je Maintiendrai en diezelfde koningin enkele seizoenen gestalte gaf in de musical Soldaat van Oranje.
“Ach, ik praat, ik beantwoord vragen, ik haal herinneringen op, vertel hoe mijn vak in elkaar zit, wat er voor nodig is,” relativeert ze. “Dat is niet te vergelijken met wat Huub in Alleen Familie doet. Daar zit een script achter, een vorm. Dat is kunst.” Huub: “Nou..., kúnst vind ik een te groot woord. Ik gebruik vaardigheden en technieken die in theatervoorstellingen mijn verhalen ondersteunen. Maar in Engeland gaan ‘renommées’, bekende oudere acteurs en actrices zoals Anne-Wil, gewoon het theater in en ze trekken volle zalen met hun verhalen over hun leven en carrière. Omdat die boeiend zijn.” Er is volgens hem heel veel te vertellen over het acteursvak. “Over de opleiding, het begin van je carrière, de keuzes die je daarna maakt, de smaak die je ontwikkelt, wat er bij je past en wat juist niet. Welke regisseurs kies je en waarom? Hoe lang kun je met iets doorgaan? Ik speelde bijvoorbeeld in drie Flodderfilms en even in de tv-serie. Daar moest ik van mezelf mee ophouden, want anders zou ik vastlopen.” Anne-Wil: “Mary Dresselhuys zei tegen me: “Kijk vooruit, kijk naar de jeugd, stap buiten je comfortzone. Blijf altijd nieuwsgierig. Dan word je honderd in ’t vak. Ik heb dus nog even.“
Verwende kippen
Huub is het volledig eens met Anne-Wils opmerking dat ze ‘twee verwende kippen zijn’. Beiden worden zij door dezelfde producent vertegenwoordigd en kunnen zelf bepalen wat ze willen doen. Anne-Wil: “dat heeft natuurlijk met onze geschiedenis op het toneel, in film en op tv te maken. We hebben allebei, op onze eigen terreinen, onze sporen verdiend. We worden in de watten gelegd en krijgen het mooiste materiaal aangeboden.” Huub heeft na Mannen komen van Mars, Vrouwen van Venus (1 en 2) en Het Huwelijk, theatermonologen over de oorlog tussen de seksen, nu weer een hit te pakken met Alleen Familie. Script en de meeste liedjes werden geschreven door Jan Beuving. Gebaseerd op tientallen uren gesprekken met Stapel over diens ouders, jeugd en dorp.
“Deze voorstelling wilde ik al heel lang dolgraag maken. Maar tien jaar geleden had ik het niet gekund. Eerst moest ik mijn woede kanaliseren over wat mijn ouders en ook een tante is aangedaan in de oorlogsjaren en erna. Toen ben ik met Jan aan tafel gaan zitten. Toen Jan het hele script bij me bracht en ik het las, begon ik bijna na elke drie zinnen te huilen.” Een leven zonder podium. Je durft het ze bijna niet te vragen, maar wanneer komt voor een actrice en een acteur het moment dat ze het podium niet meer opstappen? Is er een leven zonder theater? Anne-Wil: “omdat ik 82 ben, krijg ik die vragen tegenwoordig wel vaker. Ik heb een standaard tegenvraag: ‘je vraagt toch ook niet aan een schilder die allang met pensioen had gekund, maar die nog lekker doorgaat of ie niet eens moet stoppen?’ Misschien is mijn vak fysiek zwaarder, maar zolang ik nog mijn teksten kan onthouden, gezond en fit ben, plezier heb, zolang er mensen zijn die graag naar me komen kijken en luisteren, stop ik niet. En als dat wel moet..., niks aan de hand, ik heb ook een rijk leven buiten het theater.” Huub: “ach, ik ben nog maar 68, ik vind het allemaal ook nog veel te leuk. Het is een voorrecht dat je hobby je beroep is. Maar zonder podium houdt het leven niet op natuurlijk.”
Orpheus Magazine
