Orpheus Magazine: THEATER OOSTPOOL PRESENTEERT: ALETTA de musical

< Nieuws & Stories

Wie was zij, en mogen we dat wat zij bevocht zomaar voor lief nemen? Aletta durfde vragen te stellen, nam mores niet voor lief en stapte naar voren. Haar verhaal is een verhaal over moed. Voor Theater Oostpool verdient het meisje uit het Groningse Sappemeer dat zoveel betekende voor vrouwenemancipatie, een gloednieuwe theatershow. Een avondvullende comedy in de vorm van een musical. Eentje met topvocalisten en -spelers, een verbluffend decor en een allfemale band op het toneel. Maak de borst maar nat! 

Met glansrollen voor musicalsterren Desi van Doeveren (Aletta Jabobs) en Gaia Aikman (Carrie Chapman Catt), maar ook Eva Van der Gucht, Kees Boot, Jacob de Groot en Valentijn Benard trakteren op een adembenemende avond musicaltheater. Het past bij de ambitie van artistiek directeur en regisseur Daria Bukvic´ van Theater Oostpool. 

Zij speelde al langer met het idee ooit een ander soort musical naar toneel te brengen. “Eentje waarin ik mijn engagement vanuit toneel meeneem naar de theatervorm musical. Mijn ambitie is niet dat ik het genre opnieuw wil uitvinden, integendeel! Ik ben dol op musicals dus ik ga zeker niet als een elitaire toneelsnotneus vertellen hoe het beter kan. Ik maak een andersoortige musical vanuit het idee dat muziek het hart raakt. Want zodra je muziek mengt met een inhoudelijk goed verhaal en sterke karakters, wordt het waarachtig. Musicals trekken doorgaans meer publiek dan toneel. Doordat we deze productie met een team van musicalén toneelcreatives maken, bereiken we hopelijk nog meer impact.” 

“Entertainment en engagement in één, daar kan iedereen van genieten.”

Theatraal monument
Dat het een verhaal over een invloedrijk personage moest worden kwam van Nathan Vecht, die samen met Maud Wiemeijer ALETTA schreef. Daria: “Nathan en ik zijn van het toneel. Na het zien van een aantal indrukwekkende musicals in Londen wisten we dat we ooit iets wilden met dit fantastische genre. In de vorm van een 

intelligente musical over een historisch Nederlands figuur. Een paar jaar later kwam Nathan met een waanzinnig pitchdocument over Aletta Jacobs bij me. Het bezorgde me meteen kippenvel. En verbazing. Want hoe kan het dat over deze vrouw nog geen theatraal monument met een goed inhoudelijk verhaal is gemaakt?” 

Ondanks dat Aletta Jacobs in de recente geschiedenis onder vuur kwam te liggen - we leggen historische figuren nu onder een andere meetlat - verdient ze volgens de makers schijnwerpers. Wel blijven ze kritisch. Daria: “Het wordt geen verheerlijking van Aletta, maar we laten zien hoe zij in haar tijd revolutionair durfde te zijn. Vanwege haar vrouw-zijn zou ze niet toegelaten worden op de universiteit. Hoezo niet, dacht ze, omdat ze daar in het wetboek niets over las. Dus klom ze in de pen en schreef ze een brief naar de minister-president. En kreeg ze antwoord: ze mocht wel degelijk!” 

Aletta’s verhaal gaat over moed. “En dat kan inspireren. Zie je onrecht en durf je moedig te zijn, dan kun ook jij de wereld veranderen. Die boodschap willen we het publiek meegeven; je kunt het verschil maken, juist nu. We zijn allemaal zo onder de indruk van wat zich in de (wereld) politiek voltrekt. Van al het slechte ook op het gebied van vrouwenrechten. Het is allemaal zo intimiderend en verblindend. Daardoor vergeten we hoeveel individuele kracht we hebben. Ik hoop dat Aletta’s verhaal inspireert om die kracht te hervinden.” Volgens de regisseur is dit bovendien hét moment om door de lens van het verleden mensen te inspireren juist nu op te staan. “Ook mannen. Ik hoop dat zij zich herkennen in de mannen om Aletta heen destijds. Minister-president Thorbecke, Aletta's man Carel, haar vader: ze toonden zich allemaal solidair en maakten haar strijd mogelijk. Het bewijst maar: we moeten het samen doen.” 

Enkele regels in het geschiedenisboek
Maar hoe komt het dan toch dat de naam Aletta Jacobs resoneert, maar lang niet bij iedereen een lampje doet branden? Helemaal vreemd vindt Gaia Aikman dat nou ook weer niet. “Ik herinner me mijn geschiedenisboek, daarin stond haar naam. Meer dan enkele regels werden niet aan haar besteed. Ze was de eerste vrouwelijke huisarts las ik, maar wat ze daarnaast allemaal deed? Die vraag bleef hangen bij mij.” Desi van Doeveren: “In Groningen, waar ze vandaan kwam en studeerde, weten meer mensen van haar bestaan. Want bij de universiteit waar ze studeerde staat haar buste, daar wordt haar naam wél genoemd. Maar verder?” 

Daria: “Onterecht, die miskenning. Elke man die ooit een middelmatige scheet liet, kreeg standbeelden en straatnamen, maar over de vrouw die op zoveel vlakken revolutionair was en wereldwijd impact had, weten we maar weinig. Ze verdient onze aandacht en een breed publiek. Mensen die zich, net als bij Soldaat van Oranje, realiseren dat dit personage uit onze collectieve geschiedenis van grote invloed was op ons leven. Ook vandaag nog.” 

Theater Oostpool maakt een spannende keuze: met één productie zowel het toneelpubliek als musicalfans verleiden. Dat komt goed, belooft de regisseur, want het wordt een stevig inhoudelijk verhaal waarin alle geneugten van musical zitten. Spektakel dus, met decors, show, comedy en ongelooflijke goede zangers. “Entertainment en engagement in één, daar kan iedereen van genieten. En dat allemaal rond een eigenwijze vrouw die dwars tegen de Hollandse tegenwind in durfde te gaan.”

Thuis bij Aletta
Om Aletta te leren kennen doken de hoofdrolspelers in haar autobiografie en geschiedenis. Desi van Doeveren reisde zelfs naar Sappemeer, Aletta’s geboorteplaats. Daar vond ze haar beeltenis en voerde in gedachten heel even een gesprek. “Ik ga jou straks vertolken, vind je dat goed Aletta?” Ze volgde bovendien een ‘Alettawandeling’ die langs haar oude HBS leidde en haar ouderlijk huis leidde. Desi twijfelde even, maar durfde aan te bellen. “De deur ging open, er stond een lieve vrouw die het goed vond dat ik binnenkwam. De gang was nog precies zoals toen Aletta hier woonde, vertelde ze. Na een tijdje, bij een kopje thee, kwam een stapel brieven en boeken van zolder. Haar man bleek een verzamelaar van Aletta-memorabilia. Ineens zat ik daar met haar brieven in mijn handen, las ik wat zij had gelezen, wat ze schreef. Ik kwam heel dichtbij haar, bij het gevoel, haar levensvreugde. En, het klinkt een beetje soft, het voelde alsof ze zei: toe maar, speel me maar. Het leek wel alsof haar energie me wakker schudde. Ik hoop dat het publiek dat straks op die manier ook ervaart.” Daria: “precies dat zoek ik! Als spelers er met hart en hoofd inzitten kunnen ze een verhaal goed neerzetten. Gaia en Desi zijn niet alleen ambachtelijk waanzinnige goede performers, ze belichamen ook de boodschap. En die brengen ze vol bezieling.” 

Auditeren voor rollen als die van Aletta en haar Amerikaanse partner-in-crime Carrie Chapman Catt is spannend. Gaia bleek een streepje voor te hebben want Daria zag haar tijdens de première van Aïda en wist: zo’n stem, die uitstraling, háár moet ik hebben, ooit. De auditie van Desi was magisch, herinnert Daria zich. Er kwamen heel veel Aletta’s voorbij. “En ineens stond zij daar, met een nummer van Wende. Zij deed dat zo goed, ze kopte alles in wat ik wilde zien en horen. Ik huilen, zij huilen. Nou dan weet je genoeg hoor, dan is het raak.” Desi wilde de rol héél graag. “Dat is hét recept om jezelf op te fokken. Maar toen ik binnenkwam was de sfeer chill, comfortabel. Het maakte dat ik me veilig voelde. Een auditie blijft spannend, maar nu genoot ik vooral. Eenmaal weer buiten bedacht ik: ook al word ik het niet, dit blijft een geweldige auditie. Gaia en ik wisten ook waarover dit verhaal ging. Over bezieling en tegelijk de noodzaak om een verhaal als dit juist nu te vertellen. Ik voelde dat ik eraan toe was.” 

De beuk erin!
Gaia: “Aletta inspireert omdat ze je een spiegel voorhoudt. Ze laat zien hoe je, zelfs al zijn de stapjes klein, in je eentje beweging op gang kunt brengen.” Zelf vertolkt ze Carrie Chapman Catt, tijdgenote van Aletta die haar als een voorbeeld beschouwde. Al was de Amerikaanse wel militanter in haar aanpak. “Carrie was van het kaliber: de beuk erin! Als voorzitter van de Internationale Vrouwenbond bracht ze gelijkgestemde vrouwen, die vaak het idee hadden dat ze alleen stonden in hun strijd, samen. Wij kunnen ons nauwelijks voorstellen hoeveel moeite dat destijds kostte en hoeveel bagger de vrouwen over zich heen kregen.” 

Voor Desi en Gaia is dit hun eerste samenwerking. Met hun krachtige stemmen (ze werden al de Ferrari’s binnen het musicalgenre genoemd, red.) die zo verrassend mooi blenden belooft dat veel. Geen wedstrijd, geen scoringsdrang. Desi: “We gunnen elkaar alles, laten elkaar shinen. Dat is sisterhood.” 

Gaia: “We vinden het zo mooi dat Daria dit doet. Dat ze twee genres en daarmee twee werelden binnen het theater samenbrengt. Als professionals kennen we elkaar nog niet, maar we leren ongelooflijk veel van elkaar. Dat zit in alles, je voelt een nieuwe spark, ruimte voor ideeën is. Dus wie weet wat er nog volgt.

“Ik kwam heel dichtbij haar, bij het gevoel, haar levensvreugde.”

UITGELICHT! 

Aletta Jacobs (1854 - 1929) studeerde als eerste vrouw in Nederland geneeskunde, werd de eerste vrouwlijke arts, maakte zich sterk voor voorbehoedsmiddelen en gebruikte haar positie om op te komen voor arbeidersvrouwen. Als frontvrouw van de internationale vrouwenbeweging werd ze zelfs ontvangen in het Witte Huis. In ons eigen land werd ze de drijvende kracht achter het vrouwkiesrecht. 

Meer stories